خانه های صخرهای که در سراسیبی تپهای به صورت خانههای زیرزمینی و با اشکال مختلف حفاری شدهاند. جنس این خانهها از سنگهای رسوبی و ماسه فشرده است. برخی از منابع آگاهی قدمت این خانهها را هزارة اول قبل از میلاد نسبت میدهند.
آرامگاه امامزاده سید صادق، «»گنزقکه از نظر مردم روستا، از نوادگان امام جعفر صادق (ع) میباشد، زیارتگاه روستاییان است. این آرامگاه که روبهروی روستای قدیمی«گنزق» قرار دارد، در اثر زلزله سال 1375 کاملاً تخریب گردید و سپس نوسازی شد. در گذشته بنای این آرامگاه با آجرهای قرمز پخته شده و طرح هشت ضلعی ساخته شده بود. در میان مردم روستا برگزاری مراسم محلی، مذهبی و آیینهای ملی با استقبال ویژهای همراه است.
مثلاً مراسم«شال سالاما» که در شب چهارشنبه سوری توسط پسران جوان انجام میگیرد، از این جمله است. در این مراسم جوانان روستا، شال یا روسری بزرگی را از روزنه پشتبام خانههای فامیلی آویزان کرده و از صاحب خانه هدیهای طلب میکنند. صاحب خانه نیز هدیهای بافتنی یا خوراکی به شال یا روسری میبندد. در پایان مراسم، هدیههای جمعآوری شده مابین جوانان شرکت کننده تقسیم میشود. در عید نوروز، پس از مراسم تحویل سال، بزرگترها به افراد کوچ خانواده عیدی میدهند و دستهجمعی به دیدار از خانوادههای یکدیگر میپردازند و یا به زیارت امامزاده میروند.
در ایام نوروز مردم روستا با اجرای بازیهایی از قبیل تخممرغ بازی جلوة خاصی به این جشن میبخشند. روستاییان کنزق در برپایی مراسم سوگواری ایام محرم، با مشارکت در عزاداری به سینهزنی و نوحهخوانی میپردازند و در شبهای احیاء ماه مبارک رمضان با تجمع در مسجد روستا ضمن عبادت و اجرای مراسم این شبها، تا سحر شبزندهداری میکنند.
لباس مردان روستا مشتمل بر کت و شلوار است. برخی از مردان از کلاه شاپو استفاده میکنند. در گذشته مردان این روستا شلوار گشادی را که از پشم بافته یمشد میپوشیدند و کلاه پوستی بر سر مینهادند. جوراب پشمی بلند، پاتاوه(ساقبند) و چاروق نیز به عنوان پاپوش مورد استفاده قرار میگرفت. لباس زنان روستا بیشتر از نوع لباسهای محلی است. آنان پیراهن گلدار بلند و دامنی چیندار(شلیته یا تنبان) بر تن میکنند و با«یایلیق»(روسری) سر خود را میپوشانند. تنوع رنگ در لباسهای زنان و دختران این روستا چشمگیر است.
از انواع غذاهای محلی روستای گنزقمیتوان به«آش دوغ»(دوغا آشی یا آیران آشی)، «خشیل»، «سوغان سو»، «بزباش»، «شوربا»، «سوتلی پلو»، «قیقناغ»، انواع کباب و نان لواش محلی اشاره کرد. مهمترین سوغات روستای«گنزق» عبارت است از: انواع صنایع دستی ماند گلیمهای زیبا و منقش، جاجیم، فرش و همچنین انواع تولیدات دامی، لبنی و عسل. دسترسی: این روستا تاریخی «گنزق» از طریق شهر سرعین قابل دسترسی است.
روستای کوهستانی«گنزق» با بافتی متراکم، در جوار یکی از درههای زیبای سبلان استقرار یافته است. بافت کلی روستا طرحی منظم و الگویی شطرنجی دارد. خانههای صخرهای و زیرزمینی که ابعادی متنوع و استقراری ناهمگون دارند، از ویژگیهای اصلی این روستا به شمار میروند. برخی از این خانهها دارای روزنه و نورگیر استوانهای و برخی دیگر، دایرهای شکل و یا غیرهندسی هستند. در این خانههای صخرهای طاقچههایی با طاقهای قوسی یا کندهکاری تعبیه شده است. نمونه نزدیک به این نوع خانهها را میتوان در بافت سنتی روستای میمند در استان کرمان نیز ملاحظه کرد. در خانههای جدید روستا مصالح تیرآهن، آجر، سیمان، گچ و سنگ به کار رفته است. چشمانداز کلی روستا تلفیقی از کوه، درختزار و خانههای صخرهای است. بنابراین دو نوع الگوی سکونت قدیمی و جدید در روستا وجود دارد.
روستای تاریخی گنزق...