آرامگاه امامزاده سيد صادق «گنزق» که از نظر مردم روستا، از نوادگان امام جعفر صادق (ع) مي باشد، زيارتگاه روستاييان است. اين آرامگاه که رو به روي روستاي قديمي «گنزق» قرار دارد، در اثر زلزله سال 1375 کاملاً تخريب گرديد و سپس نوسازي شد. در گذشته بناي اين آرامگاه با آجرهاي قرمز پخته شده و طرح هشت ضلعي ساخته شده بود. در ميان مردم روستا برگزاري مراسم محلي، مذهبي و آيين هاي ملي با استقبال ويژه اي همراه است.
محوطه باستانی کهنه گنزق در سه کیلومتری شرق سرعین و یک کیلومتری شرق روستای جدید کنزق در محیطی با اقلیمی کوهستانی و میان کوهی واقع شده است.معماری این روستا متشکل از سه بافت ساختارهای سطح الارضی، قبرستان و فضاهای دستکند با معماری منحصر به فرد است که در قسمت جنوبی پای کوه موسوم به قالا (قلعه) قرار گرفته است. این محوطه در تاریخ 8/10/1390 با شماره 30691 در فهرست آثار ملی کشور ثبت گردید و در تاریخ 9/3/1388 با شماره 51571/ت 38706 ه با عنوان منطقه نمونه گردشگری با درجه استانی مورد تصویب هیات دولت قرار گرفت.مطالعه این روستا طی سال های اخیر آغاز شده و آنچه قابل توجه است، ساختار پیچیده و تودر توی بیش از 100 غار زیرزمینی است که حتی از سوی باستان شناسان نیز در خصوص چند و چون و معماری آن اظهار نظر قطعی مطرح نشده است.
منطقه باستانی «گنزق» از یک قبرستان تاریخی، تپه و دخمههای صخره ای به هم پیوستهای است که تحقیقات نشان میدهد این مجموعه برای قبل از اسلام است. خانههای صخره ای که سراشیبی تپه به صورت خانههای زیرزمینی حفاری شده و به وجود آمده اند. این سنگها رسوبی و ماسه فشرده شده هستند. برخی از محققین این خانههای ساخته شده در دامنهی تپه را به هزارهی اول قبل از میلاد نسبت میدهند. ورودیهای این خانهها در یک رشته و در امتداد همدیگر قرار گرفتهاند. در دورههای اسلامی روی دخمهها و خانههای زیرزمینی خانههایی ساخته شده و برای سکونت استفاده میشد ولی پس از زمین لرزه سال 1375 و تخریب بیشتر خانههای ساخته شده روی دخمهها به متروکهای تبدیل شد و زیر آوار دفن شده اند.از زیر معبد آناهیتا روستای گنزق در دوران مادها تونلهای زیرزمینی تودرتو و دهلیزهایی است که برای زندگی جمعی استفاده میشده. این مسیر زیرزمینی دارای 2 در بزرگ یکی در جلوی آبگرم « گاومیش گلی» و دیگری در وسط دره « ساری دره » در مقابل یک چشمه آب آشامیدنی سرد واقع شده است. این دو در رمزدار فقط برای مردمان آشنا با رمز قابل استفاده بوده است.
غارهای زیرزمینی محل حیات انسان استمطالعه اولین پژوهشهای باستان شناسی روشمند معماریهای دستکند در استان اردبیل در این منطقه آغاز شد که در قالب پروژهای پنج ساله برنامهریزی شده و فاز نخست آن از تاریخ 13/6/ 1397 با مجوز پژوهشکده باستانشناسی کشور و با هدف کاوش و پاکسازی بخشی از فضاهای با معماری دستکند آغاز شده است.به گفته سرپرست گروه باستان شناسی تاکنون کاوشهای باستانشناسی در این محوطه در سه کارگاه متشکل از شش ترانشه در نیمه شرقی محوطه انجام شده است.حمید خانعلی تصریح کرد: در زلزله سال 75 استان اردبیل که خرابی گستردهای در پی داشت، خانههای مسکونی واقع در مجاورت غارهای زیرزمینی به صورت کامل تخریب شد و ساکنان خانه های خود را در محل جدیدی بنا کردند.او با تاکید به اینکه غارهای زیرزمینی به واسطه نوع معماری و نشانهها و آثار محل سکونت انسان بوده است، ادامه داد: در کنار تعبیه محلهایی جهت نگه داری حیوانات، غارهای زیرزمینی با بخشهای مجزا و مشخص محل زندگی و سکونت انسان بوده است.خانعلی با اشاره به بازگشایی سه دهنه غار ادامه داد: پیشبینی میشود نزدیک به 100 دهانه غار در این منطقه وجود داشته باشد.او ادامه داد: در ایجاد فضاهای دستکند از توپوگرافی محوطه نهایت بهرهوری انجام شده و فضاهای اصلی به صورت شمالی – جنوبی ایجادشده است؛ ارتفاع تقریبی فضاها متغیر است.
سکونت در غار به واسطه امنیت آن رواج داشتبه اعتقاد باستان شناسان معماری صخرهای و زیرزمینی در مناطق مختلف کشور وجود دارد اما آنچه کنزق را متمایز از سایر مناطق ساخته نوع معماری و توجه به تعریف بخشهای مختلف در غارهای زیرزمینی است.تاجایی که خان علی در این خصوص گفت: در غارهای زیرزمینی حتی برای چراغ نفتی و شمع جهت روشنایی نیز محلهایی در نظر گرفتهاند.او ادامه داد: کاوشهای باستان شناسی نشان میدهد، تنور پخت غذا، آفتابگیر، انبار آذوقه غذا و محل هایی جهت نگهداری حیوانات و حتی چیدمان ظروف تعبیه شده است.او با بیان اینکه برخی غارها تودرتو بوده و از بخشها و اتاقکهای مختلف تشکیل شده است، ادامه داد: سکونت در غار به واسطه امنیت آن رواج داشته و در واقع ایمنی حیات را تضمین می کرده است.خانعلی تصریح کرد: کاوشهای باستان شناسی کنزق در این مرحله گویا این موضوع است که کنزق متعلق به دوره میانی اسلامی و با حدود 700 سل قدمت است؛ با این وجود تداوم مطالعات ممکن است ما را به یافته های جدیدی برساند.او افزود: در رابطه با گاه نگاری این مجموعه تا اتمام پژوهشهای باستانشناسی نمیتوان اظهار نظر قطعی کرد. همچنین گستردگی و پیچیدگی این مجموعه، دورههای متوالی استقرار و استفاده از فضاهای دستکند تا دهه اخیر، باعث شده این مجموعه در دورههای مختلف، کاربری مختلف داشته و لذا تبیین دقیق کاربری فضاها نیازمند استمرار اقدامات پژوهشی است.روستا تاریخی احیا میشودخنکای غارهای باستانی که در زمستان و تابستان دما مطبوع برای ساکنان فراهم میساخته به انضمام معماری تودرتوی آن بیانگر تدبیر ویژه ساکنان جهت تدارک مکان مناسب و امن برای زندگی است.به اعتقاد رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرعین، چنین معماری، منحصربه فرد و نیازمند معرفی گسترده است.جهانگیر شهبازی در این خصوص تصریح کرد: شهرستان سرعین به وجود آبهای گرم معدنی شناخته میشود و این در حالی است که میتوان کنزق را به عنوان برند آثار تاریخی این شهرستان معرفی کرد.او افزود: با آغاز مطالعات و کاوشهای باستان شناسی کنزق در حال معرفی در سطح ملی و جهانی است و زمانی به عنوان برند معماری صخرهای مطرح خواهد شد.به گفته شهبازی کاوشهای باستان شناسی و بازگشایی ورودی غارهای صخرهای آغاز شده و ضروری است با نگاه ویژه نسبت به تامین اعتبار احیای این روستا تاریخی اقدام شود.او تاکید کرد: در صورت معرفی گنزق به عنوان روستایی با معماری صخره ای می توان سرعین را به عنوان مقصد گردشگری تاریخی و طبیعی معرفی کرد.بهسازی مسیر دسترسی به روستای گنزقاهالی روستا تاریخی گنزق امیدوار به اجرا طرحهای سرمایهگذاری و رونق گردشگری در این روستا هستند. این اقدام علاوه بر ایجاد اشتغال میتواند منجر به رونق اقتصادی روستا شود.مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل تصریح کرد: به منظور رونق گردشگری این روستا چند پروژه به صورت همزمان در حال اجرا است.نادر فلاحی به بهسازی مسیر دسترسی به روستا اشاره و تصریح کرد: در حال حاضر عملیات کانال کشی انجام میشود و قرار است به همت اداره کل راه و شهرسازی استان عملیات راهسازی و آسفالت مسیر دسترسی نیز اجرا شود.او متذکر شد: علاوه بر این باستان شناسان در برنامه زمانبندی مشخص نسبت به کاوش و مطالعه منطقه اقدام میکنند.مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تاکید کرد: در نظر داریم در سال جاری اعتبار مناسب برای این روستا اختصاص یابد و لازم است از محل اعتبارات ملی نیز توجه ویژه به این روستا داشته باشیم.به گفته فلاحی احیا معماریهای صخرهای به تازگی در استان اردبیل آغاز شده و فصل جدیدی در کاوشهای باستان شناسی و معرفی میراث فرهنگی محسوب میشود.همچنین سرپرست گروه باستان شناسی در خصوص اهمیت کاوشها در این منطقه تصریح کرد: با توجه به وسعت و اهمیت معماری این مجموعه پیگیری مطالعات باستانشناختی و مطالعات تطبیقی، تعیین عرصه و حریم محوطه، عملیات حفاظتی، مطالعات و عملیات مرمتی در این مرحله واجد اهمیت است.خانعلی معتقد است تاسیس پایگاه پژوهشی معماری دستکند حوزه شرقی کوهستان سبلان با محوریت محوطه کنزق ضروری استبه نظر میرسد با توجه به قابلیتهای گردشگری موجود در روستای تاریخی گنزق و نزدیکی آن به شهر سرعین در صورت حفاظت و مرمت مجموعه، این فضاها میتوانند مکانی مناسب جهت تاسیس موزههای مختلف صنایع دستی، مردم شناسی و باستان شناسی و همچنین مکانی جهت توسعه گردشگری و بومگردی استان اردبیل باشند.روستا گنزق همچنان سئوالات متعددی در ذهن مراجعان خود دارد. دیوارهای کاهگلی که رنگوبو حیات آن مشهود است و روزی میتواند به جاذبه شاخص گردشگری تبدیل شود.
روستای گنزق سرسبز.....
روستای تاریخی گنزق...
برچسب : نویسنده : ganzagha بازدید : 478